Bordetelloza, zwana również kaszlem kenelowym, to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób zakaźnych układu oddechowego u psów. Jest wysoce zakaźna, a jej objawy mogą być łagodne lub poważne, w zależności od wieku, stanu zdrowia i odporności zwierzęcia. Choroba ta występuje często w środowiskach, gdzie psy mają bliski kontakt, takich jak schroniska, hodowle czy hotele dla psów. W tym artykule przyjrzymy się szczegółowo bordetellozie u psów: jej przyczynom, objawom, przebiegowi, metodom leczenia i zapobiegania.
Co to jest bordetelloza?
Bordetelloza to zakażenie wywołane przez bakterię Bordetella bronchiseptica. Jest to drobnoustrój odpowiedzialny za infekcje górnych dróg oddechowych u psów. Często współwystępuje z innymi patogenami wirusowymi, takimi jak wirus parainfluenzy psów czy adenowirus typu 2 (CAV-2), co potęguje objawy choroby.
Bordetella bronchiseptica jest blisko spokrewniona z bakterią Bordetella pertussis, odpowiedzialną za krztusiec u ludzi. Jednak bordetelloza u psów rzadko przenosi się na ludzi, choć osoby z obniżoną odpornością powinny zachować ostrożność.
Przyczyny bordetellozy
Do zakażenia Bordetella bronchiseptica dochodzi w wyniku bezpośredniego lub pośredniego kontaktu z zakażonym zwierzęciem. Główne przyczyny zakażenia to:
- Bliski kontakt z chorymi psami:
- Bakteria przenosi się drogą kropelkową podczas kaszlu, kichania czy oblizywania.
- Zanieczyszczone środowisko:
- Miski, zabawki, klatki czy inne przedmioty używane przez chore psy mogą być źródłem infekcji.
- Duże skupiska psów:
- Schroniska, hodowle, hotele dla psów i wystawy to miejsca, gdzie ryzyko zakażenia jest szczególnie wysokie.
- Osłabiona odporność:
- Psy młode, starsze, nieszczepione lub przewlekle chore są bardziej podatne na zakażenie.
Objawy bordetellozy u psa
Objawy bordetellozy zależą od stopnia zakażenia i obecności innych patogenów. Choroba zwykle objawia się jako infekcja górnych dróg oddechowych. Typowe symptomy obejmują:
1. Kaszel:
- Suchy, „szczekający” kaszel, często wywoływany naciskiem na szyję lub po wysiłku.
- W niektórych przypadkach kaszel może być wilgotny, co sugeruje wtórne zakażenie bakteryjne.
2. Wymioty i odruch wymiotny:
- Kaszel może być tak intensywny, że prowadzi do odruchu wymiotnego lub wymiotów.
3. Wydzielina z nosa i oczu:
- Przejrzysta lub ropna wydzielina, wskazująca na infekcję.
4. Ogólne osłabienie:
- Apatia, zmniejszona aktywność i brak apetytu.
5. Gorączka:
- U niektórych psów może wystąpić podwyższona temperatura ciała.
Objawy bordetellozy zwykle pojawiają się 3–10 dni po zakażeniu i mogą trwać od kilku dni do kilku tygodni. W większości przypadków przebieg jest łagodny, ale u psów osłabionych, szczeniąt czy starszych zwierząt choroba może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie płuc.
Przebieg choroby
Bordetelloza najczęściej ma charakter łagodny i ogranicza się do górnych dróg oddechowych. Przebieg choroby można podzielić na etapy:
- Faza inkubacji:
- Trwa od 3 do 10 dni, podczas której bakteria namnaża się w drogach oddechowych, ale nie powoduje jeszcze objawów.
- Faza ostra:
- Pojawia się intensywny kaszel, często suchy i uporczywy.
- Możliwe są wydzieliny z nosa i oczu oraz osłabienie.
- Faza rekonwalescencji:
- U zdrowych psów objawy ustępują w ciągu 7–14 dni, ale kaszel może utrzymywać się nawet przez kilka tygodni.
W przypadkach powikłanych, np. gdy dochodzi do wtórnych infekcji bakteryjnych lub wirusowych, choroba może prowadzić do zapalenia oskrzeli czy płuc, co wymaga intensywniejszego leczenia.
Leczenie bordetellozy
Większość przypadków bordetellozy przebiega łagodnie i ustępuje samoistnie. Niemniej jednak, leczenie jest często konieczne, aby złagodzić objawy i zapobiec powikłaniom.
1. Antybiotyki:
- W przypadku cięższych infekcji lub wtórnych zakażeń lekarz weterynarii może zalecić antybiotyki, takie jak doksycyklina czy enrofloksacyna, które skutecznie eliminują bakterie.
2. Leki łagodzące kaszel:
- Preparaty przeciwkaszlowe pomagają złagodzić uporczywy kaszel, ale powinny być stosowane wyłącznie pod nadzorem weterynarza.
3. Leczenie objawowe:
- Nawadnianie i wspomaganie żywienia w przypadku osłabionych psów.
- W cięższych przypadkach może być konieczna tlenoterapia.
4. Ograniczenie wysiłku fizycznego:
- Psy chore powinny unikać nadmiernego wysiłku, który może nasilać kaszel.
Profilaktyka bordetellozy
Zapobieganie bordetellozie jest możliwe dzięki przestrzeganiu kilku podstawowych zasad:
1. Szczepienia:
- Dostępne są szczepionki przeciwko Bordetella bronchiseptica w formie iniekcji lub donosowych preparatów. Szczepienia są szczególnie zalecane dla psów przebywających w dużych skupiskach.
2. Unikanie kontaktu z chorymi psami:
- Właściciele powinni izolować chore zwierzęta, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby.
3. Higiena w miejscach publicznych:
- Regularna dezynfekcja pomieszczeń i przedmiotów używanych przez psy (misek, klatek, zabawek) zmniejsza ryzyko zakażenia.
4. Wzmacnianie odporności:
- Zdrowa dieta, regularne badania kontrolne i szczepienia ochronne pomagają zwiększyć odporność psa na zakażenia.
Znaczenie bordetellozy w środowiskach grupowych
Bordetelloza jest szczególnie problematyczna w miejscach, gdzie psy mają bliski kontakt ze sobą, takich jak schroniska, hodowle czy wystawy. Szybkie rozprzestrzenianie się choroby może prowadzić do epidemii w takich środowiskach. Dlatego też szczepienia i izolacja chorych zwierząt odgrywają kluczową rolę w kontrolowaniu zakażeń.